Khi tái chế là không đủ để chống lại ô nhiễm nhựa

Việc xả rác bừa bãi, ô nhiễm gây ra nhiều sự không thoải mái và mất mỹ quan. Điều này đúng với mọi loại rác không riêng gì rác thải nhựa. Rác vương vãi không những nguy hại cho động thực vật hoang dã mà còn có thể gây cả thiệt hại kinh tế. Những giá trị này trong phát triển kinh tế là không thể coi thường. Khi so với lợi ích môi trường của việc tái chế, độ tai hại của việc vứt rác bừa bãi cao hơn 100 lần. Đó là chưa kể tới tác động của rác thải nhựa tới môi trường biển.

Thực trạng

 Để tiếp cận các giải pháp chống ô nhiễm rác thải, đầu tiên phải hiểu vì sao nó xảy ra. Ở các nền kinh tế phát triển, mỗi hộ gia đình thường đều được thu gom rác thải. Vì thế, rác thải tại gia thường chắc chắn sẽ được thu gom. Việc rác vứt bừa bãi thường xảy ra khi sản phẩm được sử dụng ở bên ngoài hoặc thất thoát trong quá trình thu gom, vận chuyển. Nó cũng có thể xảy ra vì sự quản lý lỏng lẻo của cơ sở thu gom, tái chế.

Bên ngoài các nền kinh tế phát triển, có rất ít hoạt động thu gom tạo ra được giá trị. Dữ liệu từ Ngân Hàng Thế giới cho thấy, bên ngoài các đất nước có thu nhập cao, chỉ 44% dân số được hỗ trợ với một hệ thống thu gom chính thức. Những nghiên cứu liên quan cũng chỉ ra sự khuyết thiếu dịch vụ thu gom rác thải là nguyên nhân chính nhựa và vi nhựa đổ ra các đại dương.

Khi rơi vãi ra môi trường, nhựa có tiềm năng trở thành mối hiểm họa lớn. Hiện nay, các doanh nghiệp luôn cam kết “giảm thiểu lượng nhựa không cần thiết hoặc quá khó giải quyết”. Thế nhưng, trừ khi có giải pháp khiến cho số lượng rác nhựa thải ra môi trường trên toàn giảm mạnh, lời cam kết trên gần như là vô nghĩa. Trong trường hợp đó, các doanh nghiệp nên dừng hẳn việc sử dụng bao bì nhựa. Một vấn đề chắc chắn là bất khả thi.

Liệu tái chế có thể giải quyết vấn đề?

Có một trường phái tư duy cho rằng tái chế là chìa khóa giải quyết được mọi vấn đề. Kể cả ở khu vực không có các hệ thống thu gom rác thải chính thức. Trường phái tư duy này cho rằng các hệ thống thu gom không chính thức đã và đang thu những vật mà họ cho rằng có giá trị và có thể bán. Vì vậy, nếu vật phẩm có thể được tái chế, nó sẽ trở nên có giá trị. Có người mua lại nó để tái chế nghĩa là nó sẽ được thu gom để bán lại. Và như vậy, chúng sẽ ít rơi xuống sông, biển hơn.

Tuy nhiên, trường phái tư duy này có 2 lỗi logic lớn. Đầu tiên, những người nhặt rác không có mặt ở khắp mọi nơi. Và không phải thứ nào họ cũng nhặt. Trong số những loại bao bì, chai nhựa là một trong những dạng bao bì dễ dàng tái chế nhất. Và nó cũng là loại đồ nhựa được tìm thấy nhiều nhất trôi dạt vào trên các bãi biển. Từ đây, dễ dàng thấy được không phải cứ tái chế được thì chắc chắn giải quyết được vấn đề.

Thứ hai là giá trị của những vật phẩm riêng lẻ. Kể cả khi được làm để có thể tái chế, giá trị của một cái bao bì là rất thấp. Bao bì dạng túi thường có trọng lượng chưa tới 1g. Việc hy vọng những bao bì như vậy được những người nhặt rác, ve chai thu gom cũng như hy vọng người dân nghèo đói tới mức mấy chiếc túi đó được xem là đủ giá trị để họ phải nhặt lấy. Vấn đề môi trường là điều mà các doanh nghiệp lớn cần phải xử lý. Đây không phải vấn đề của những người nghèo lo bữa nay bữa mai.

Tổng kết

Tổng hợp lại, vì sự thiếu vắng dịch vụ thu gom rác thải là nguyên nhân chính vấn đề ô nhiễm bao bì không thể được giải quyết. Vì thế, cần triển khai, mở rông hệ thống này tới các nơi chưa có. Chỉ khi đó chúng ta mới có thể quan tâm tới các vấn đề môi trường khác. Và điều đó chỉ có thể đạt được khi các doanh nghiệp lớn toàn cầu phối hợp xây dựng và phát triển các hệ thống đó.

Hiện nay, với một số lượng lớn chủng loại đồ nhựa dùng một lần, tạo một lộ trình để cấm hoàn toàn chúng là rất thách thức. Đặc biệt khi điều đó cần được hoàn thành trong một khoảng thời gian hợp lý. Nếu không nhanh chóng triển khai những hệ thống thu gom, tái chế ở những khu vực mà trước nay chưa có thì chỉ còn một cách duy nhất để giải quyết vấn đề ô nhiễm rác thải nhựa. Cấm hoàn toàn bao bì nhựa dùng một lần khỏi những vùng đó. Và điều này chắc chắn sẽ đặt một gánh nặng lớn lên nền kinh tế.